نحوه ترکیب‌بندی و کادربندی در عکاسی پرتره برای برقراری ارتباط با بیننده و خلق تاثیر بصری مهم است. کادربندی می‌تواند احساس پرتره را تعیین کند و به مخاطب القا کند که تصویر چه احساسی به او می‌دهد.
اطلاع از برخی قوانین و اینکه چطور این قوانین را بشکنید، نقطه خوبی برای شروع یادگیری کادربندی در عکاسی پرتره است. در این مقاله ما چند قانون عمومی را برای شما آماده کرده‌ایم که به شما کمک می‌کند کادربندی تصاویر پرتره خودتان را به خوبی انجام دهید.
همه‌ی عکاس‌های تازه کار دوست دارند چیزهای زیادی را داخل تصاویر خودشان جای دهند و فضای زیادی را در اطراف سوژه به تصویر بکشند. این موضوع برای عکس‌های پرتره نیز واقعیت دارد. من در کلاس‌های خودم اغلب افرادی را می‌بینم که با یک لنز 50 میلیمتر در فاصله نسبتا دوری نسبت به سوژه خودشان ایستاده‌اند که باعث می‌شود سوژه خیلی کوچک به نظر برسد. دلیل این امر در بعضی موارد می‌تواند ترس از نزدیک شدن به فضای شخصی افراد باشد.1- نزدیک‌تر شوید
پس اگر این موضوع برای شما هم صدق می‌کند، باید از لنزهای تله استفاده کنید که برای پرتره بهتر هستند و سوژه نیز احساس بهتری نسبت به آن‌ها دارد. به دو مثال زیر نگاه کنید، عکس اول با یک لنز 50 میلیمتر و دوربین فول فریم گرفته شده است و عکس دوم نیز با یک لنز زوم با فاصله کانونی 120 میلیمتر.
به میزان تاثیرگذاری عکس دوم دقت کنید. شما به کدام عکس احساس نزدیکی می‌کنید و ارتباط بهتری با مدل برقرار می‌کنید؟
2- از قانون یک سوم استفاده کنید
پرتره‌هایی که در آن‌ها سوژه در وسط قاب قرار گرفته است کمی تکراری و حتی کسل‌کننده به نظر می‌رسند. برای کادربندی در عکاسی پرتره هم می‌توانید از قانون یک سوم استفاده کنید و سوژه را در نقطه‌ای به جز نقطه مرکزی عکس قرار دهید تا عکس جالب‌تری بگیرید. با قرار دادن سوژه در جایی به جز مرکز تصویر باعث می‌شوید توجه بیننده را به آن جلب کنید و باعث شوید عکس پویاتری داشته باشید.
عکاسی پرتره به صورت افقی بسیار جذاب است. اما اگر بخواهید به صورت عمودی از سوژه عکس بگیرید چطور؟ در این مورد از چشم‌های سوژه برای اجرای قانون یک سوم استفاده کنید. البته حتما نباید از این قانون پیروی کنید و در ادامه در مورد شکستن قوانین صحبت خواهیم کرد. اما قانون یک سوم می‌تواند نقطه شروع خیلی خوبی برای شما باشد.
در عکس بالا برای اینکه تصویر جالب‌تر باشد، من کمی دوربین را چرخانده‌ام و چشم‌های سوژه به زحمت رو خط یک سوم قرار دارند. با اینکه سوژه کاملا در وسط این تصویر قرار گرفته است، به موقعیت چشم‌ها و صورت او نسبت به کادر تصویر فکر کنید. اگر قرار است فضای زیادی را در اطراف سوژه باقی بگذارید، به این فکر کنید که چرا می‌خواهید این کار را انجام دهید. برای این کار یک دلیل مشخص داشته باشید و ترکیب‌بندی عکس را با هدف قبلی انجام دهید.
3- مطمئن شوید بالای سر سوژه فضای کافی داشته باشید
ما در ابتدا درباره‌ی نزدیک شدن به سوژه صحبت کردیم، اما مشکل دیگری که در زمان کادربندی در عکاسی پرتره با آن روبرو می‌شوید دقیقا برعکس این موضوع است و آن این است که فضای کافی در بالای سر سوژه وجود ندارد. شما نمی‌خواهید عکس شما به گونه‌ای دیده شود که سوژه به زور در قاب قرار گرفته است، پس باید فضای کافی را در بالای سر سوژه قرار دهید. این کار نیاز به تمرین و تجربه زیادی دارد اما ما در اینجا چند نمونه برای شما آماده کرده‌ایم که به شما کمک می‌کند. در عکس قبلی فضای کافی در بالای سر سوژه قرار گرفته بود و این فضا به گونه‌ای هم زیاد نبود که احساس گم شدن سوژه در قاب به بیننده دست دهد. در عکس زیر فضای خیلی کمی در بالای سر سوژه قرار دارد و احتمالا شما هم متوجه شده‌اید که این تصویر چه احساس بدی در بیننده ایجاد می‌کند.
4- شانه‌ها را فراموش نکنید
یک عکاس پرتره تازه کار ممکن است فضای زیادی را در اطراف سوژه قرار دهد اما برعکس این حالت نیز ممکن است و یک عکاس برخی اوقات عکس‌هایی می‌گیرد که فضای خیلی کمی در اطراف سوژه قرار دارد. درست است که عکس‌های خیلی بسته از سر سوژه می‌توانند خیلی جذاب، پویا و قدرتمند باشند اما سر به جایی نیاز دارد که روی آن قرار بگیرد. به مجسمه‌هایی فکر کنید که ممکن است در موزه‌ها ببینید. تمام سردیس‌هایی که می‌بینید شانه نیز دارند و سر روی شانه‌های مجسمه قرار گرفته است. در عکاسی نیز همینطور است و سر به جایی برای تکیه نیاز دارد.
5- در جلوی سوژه نیز فضای کافی بگنجانید
یکی دیگر از موضوعاتی که برای کادربندی در عکاسی پرتره باید به آن توجه کنید، مربوط به فضا است. ممکن است برای شما عجیب به نظر برسد که همزمان به سوژه نزدیک شوید و فضای کافی هم در جلوی آن قرار دهید اما باید تعادل را هم رعایت کنید و مشخص کنید که چه میزان فضا نیاز دارید و باید آن را در چه جایی قرار دهید. هنگامی که در عکس‌های پرتره شما سوژه به یک طرف نگاه می‌کند، شما باید فضای کافی را در مقابل چشم‌های سوژه بگنجانید و چیزی برای دیدن در اختیار وی بگذارید. به یاد داشته باشید که نمی‌توانید فضای زیادی در پشت سر سوژه قرار دهید. ما در ادامه راجع به این موضوع هم صحبت می‌کنیم.
عکس بالا را که سوژه در آن فضای کافی برای نگاه کردن به جلو دارد با عکس پائین مقایسه کنید. تفاوت این دو در چیست؟ آیا عکس پائین احساس بدی به شما نمی‌دهد؟
6- مراقب باشید اعضای بدن را کراپ نکنید
سعی کنید تا جای ممکن از کراپ کردن دست‌ها و پاهای سوژه کنید. یا تمام دست‌ها و پاها را در عکس نگه دارید و یا به اندازه‌ای کراپ کنید که دست‌ها از آرنج و پاها از زانو کراپ شوند. هنگامی که قسمت کمی از یک عضو بدن را کراپ می‌کنید، باعث می‌شوید آن قسمت ناقص به نظر برسد و مخاطب فکر کند که چیزی در تصویر شما کم است. اما اگر به درستی کراپ کنید، مشخص است که این کار را به صورت عمدی انجام داده‌اید و چنین احساسی در مخاطب ایجاد نمی‌شود.
عکس بالا کمی زیاد کراپ شده است و انگشت‌های مدل حذف شده‌اند که باعث شده است عکس عجیب به نظر برسد. همچنین در بالای سر سوژه نیز فضای کمی وجود دارد که احساس خیلی خوبی در مخاطب ایجاد نمی‌کند.
با اطلاع از کادربندی درست در عکاسی پرتره، فضای کافی در بالای سر سوژه وجود دارد و تمام انگشت‌های دستش هم در تصویر دیده می‌شوند. اگر به پاها دقت کنید متوجه می‌شوید که آن‌ها نیز کراپ شده‌اند اما به دلیل اینکه از زانو به بعد کراپ شده‌اند، به اندازه انگشت‌ها احساس بدی به مخاطب القاء نمی‌کنند.
شکستن قوانین کادربندی در عکاسی پرتره
خب الان که قوانین را یاد گرفته‌اید و آن‌ها را به اندازه کافی تمرین کرده‌اید، زمان آن فرا رسیده است که این قوانین را بشکنید. اما همانطور که قبلا گفتم بهتر است برای شکستن قوانین دلیل داشته باشید. شما باید بدانید که چرا این قوانین را می‌شکنید و این کار چه تاثیری روی احساس تصویر نهایی خواهد داشت.
7- کراپ کردن سر اشکالی ندارد
همانطور که در عکس پائین می‌بینید، برخی اوقات کراپ کردن سر می‌تواند باعث ایجاد یک پرتره جذاب و پویا شود. فقط مراقب باشید که خیلی زیاده‌روی نکنید.
برای من میزان کراپ عکس بالا به نظر کافی می‌رسید و به همین خاطر عکس نهایی من هم همین عکس بود. شما می‌توانید این عکس را با نمونه‌های زیر مقایسه کنید.
عکس بالا را من خیلی کراپ نکردم و فقط کمی از بالای سر را از عکس حذف کردم که باعث شده است مانند نمونه‌ای که انگشت‌هایش کات شده بود، به نظر ناقص برسد.
در این عکس نیز قسمتی از پیشانی سوژه بریده شده و احساس عجیبی به سوژه دست می‌دهد.
8- فضای بیشتری در پشت سر سوژه قرار دهید
قبلا گفتم که باید در جلوی سوژه فضای کافی وجود داشته باشد و حتی یک عکس را هم دیدیم که فضای زیادی در پشت سر سوژه قرار داشت. تنها نکته‌ای که باید در نظر داشته باشید، این است که با انجام این کار شما باعث ایجاد تنش در عکس خودتان می‌شوید. پس اگر این چیزی است که شما به دنبال آن هستید، پس بدون نگرانی این کار را انجام دهید.
در پرتره بالا نیز پرتره کمی متمایل به سمت چپ است اما فضا در سمت راست تصویر قرار گرفته است. این نوع کادربندی در عکاسی پرتره باعث ایجاد تنش در تصویر می‌شود و باعث می‌شود سوال‌های زیادی در مورد مدل در ذهن بیننده نقش ببندد.
9- دوربین را بچرخانید
وقتی که از چیزهایی مانند ساختمان‌ها و یا مناظر عکاسی می‌کنید، معمولا باید مطمئن شوید که خط افق و خطوط عمودی کاملا صاف هستند. اما در مورد پرتره نیازی نیست از این قانون پیروی کنید. یکی از روش‌های موردعلاقه من برای افزودن حرکت به تصاویر خودم چرخاندن دوربین است. خطوط قطری نسبت به خطوط صاف مطمئنا جذاب‌تر هستند. در واقع عکس بالا نیز کمی چرخیده شده است اما این موضوع را در نظر داشته باشید:
5 تا 10 درجه چرخش ممکن است باعث شود شما مبتدی دیده شوید اما 30 تا 45 درجه چرخش باعث می‌شود بیننده فکر کند شما این کار را به صورت عمدی انجام داده‌اید.
در پائین شما دو عکس مختلف را می‌بینید که در یکی از آن‌ها دوربین به صورت صاف و در دیگری به صورت کج گرفته شده است. کدام یک از آن‌ها جنبش بیشتری دارد؟
10- برای کادربندی در عکاسی پرتره خلاق باشید
آخرین نکته اینکه همیشه خارج از چارچوب فکر کنید. جرات کنید که متفاوت باشید. از مرزها عبور کنید و سعی کنید قوانین را بشکنید. برای مثال تلاش کنید عکس‌هایی بگیرید که سوژه در یک سوم پائینی قرار دارد و بالای سر او نیز فضای زیادی وجود دارد. در عکاسی هیچ قانونی وجود ندارد که شما نتوانید بشکنید. این قوانین فقط احساس و نتیجه نهایی مختلفی را تولید می‌کنند.